چوک اینورتر یک قطعه جانبی است که به اینورتر در صورت نیاز اضافه میشود و به صورت عادی در اینورتر وجود ندارد،چوک از اجزای اصلی اینورتر نیست اما به نظر کارشناسان و متخصصان یک ضرورت در اینورتر محسوب میشود در ادامه به برسی چوک خروجی میپردازیم با ما همراه باشید.
چوک چیست؟ (choke)
چوک را به عنوان ملزومات جانبی در درایو فرکانس متغیر (VFD) می‌شناسند.
هنگام خرید اینورتر ایرانی یا خارجی خوب است که از کاربرد چوک در اینورتر آگاه باشیم و بدانیم که نصب این قطعه می‌تواند عمر اینورتر را را افزایش دهد و بهبود کارایی آن را به دنبال داشته باشد. چوک یا خفه‌کن در دانش الکترونیک یک بوبین یا سیم‌پیچ عایق الکتریکی است که به عنوان القاکننده استفاده میشود. چوک به این شکل معمولا بر روی یک هسته مغناطیسی قرار می‌گیرد؛ اما برخی انواع چوک از یک مهره دایره‌ای شکل از جنس اکسید آهن ساخته میشوند.
کاربرد چوک در اینورتر و دیگر قطعات اتوماسیون صنعتی این است که فرکانس‌های بالاتر جریان متناوب AC را مسدود کند. محدود و مسدود کردن فرکانس در سیستم توسط چوک با ایجاد میدانی مغناطیسی صورت می‌گیرد. هدف از ایجاد میدان مغناطیسی، منع ورود امواج ناخواسته به سیستم است و سبب بهبود کارایی و طول عمر آن خواهد شد.
باید بدانید که راکتور خروجی درایو معمولا در جایی استفاده میشود که طول کابل زیاد (از 20 تا 150 متر) باشد. به این ترتیب می‌توان از ایزولاسیون موتور حفاظت کرده و مانع از انتقال هارمونیک‌ها به آن شد. به عبارت بهتر چوک خروجی اینورتر باعث کم شدن پیک‌های ولتاژی شده و از سیم پیچ‌های موتور الکتریکی محافظت میشود.
تأثیر نصب چوک در اینورتر
- چوک از نوسانات ولتاژ در اینورتر جلوگیری می‌کند. یکی از اصلی‌ترین علل اختلال عملکرد یا خرابی در سیستم‌ها و دستگاه‌های برقی نوسانات ولتاژ است. چوک می‌تواند تا حد زیادی مانع از این خطر و آسیب شود.
- چوک سبب افزایش قابلیت اطمینان سیستم قدرت میشود. این قطعه می‌تواند با کنترل ولتاژ و امواج کارکرد سیستم را با اطمینان و ایمنی بیشتری همراه کند.
- چوک بر طول عمر اینورتر می‌افزاید و نیاز آن به تعمیر را به تأخیر می‌اندازد. هر وسیله عمر مفیدی دارد که از شروط تحقق آن استفاده صحیح و ایمن است. یکی از مواردی که می‌تواند کاربری سیستم را اصولی‌تر کند، چوک است زیرا امواج بی‌کیفیت و هارمونیک‌های ناخواسته را کاهش می‌دهد.
- چوک در بهبود کیفیت توان انتقالی به موتورها و مصرف‌کننده‌ها نقش دارد. با حذف ولتاژهای نوسان‌دار و امواج و هارمونیک‌های ناخواسته آنچه انتقال می‌یابد، بهبودیافته و باکیفیت است.
- چوک با ماهیت کنترلی که دارد، لغزش آزاردهنده و ناخواسته را کم می‌کند. این لغزش‌ها می‌توانند به دیگر قطعات سیستم نیز آسیب برسانند و آن را زودتر با خرابی مواجه کنند. هرچند قیمت اینورتر ایرانی نسبت به نمونه‌های خارجی مقرون‌به‌صرفه‌تر است، نباید از راه‌هایی که می‌توانیم بر عمر و کارایی آن بیفزاییم، غافل باشیم.
انواع چوک ها کدامند؟
قبل از معرفی مدل هایی از چوک که در اینورترها استفاده میشوند. لازم است دو دسته اصلی آنها را نام برده و توضیح دهیم:
AFC
این نوع عبارت از چوک‌های فرکانس صوتی است که برای جلوگیری از عبور فرکانس‌های صوتی و جریان برق طراحی شده‌اند. باید افزود این نوع چوک ضمن فیلتر کردن فرکانس‌های صوتی و جریان برق، جریان DC را عبور می‌دهد.
RFC
این نوع، با نام چوک‌های فرکانس رادیویی نیز شناخته میشوند. این چوک‌ها فرکانس‌های صوتی و جریان DC را عبور می‌دهند اما مانع از عبور فرکانس‌های رادیویی میشوند. اما برخی از انواع چوک در اینورتر کاربرد دارند که در ادامه با آنها آشنا می‌شویم.
چوک ها در اینورتر
انواع AC و DC در اینورترهای فرکانس متغیر استفاده میشوند. ببینیم منظور از این نام‌ها چیست.
1. چوک AC:
از این چوک بین اینورتر و سیستم قدرت (برق ورودی) استفاده میشود و آن را چوک ورودی اینورتر AC می‌نامند. چوک ورودی اینورتر به رآکتورهایی خطی گفته میشود از تغییرات سریع جریان جلوگیری می‌کند و جریان‌های گذرا و اوج را کنترل و محدود می‌کند.
2. چوک DC:
این چوک بین اینورتر فرکانس متغیر و لینک DC (شبکه قدرت) قرار می‌گیرد و به آن چوک لینک DC می‌گویند.
محل نصب چوک اینورتر کجاست؟
محل نصب چوک در اینورتر به نوع طراحی مربوط است. چوک ممکن است ورودی یا خروجی باشد. یک چوک ورودی که با نام راکتور ورودی نیز شناخته میشود، معمولا قبل از VFD و در ورودی برق اصلی نصب میشود تا از سیستم اینورتر بهتر حفاظت کند. چوک خروجی نیز می‌تواند بعد از VFD و در قسمت خروجی نصب شود تا از موتور الکتریکی محافظت کند. باید خاطرنشان کرد از نظر کارشناسان، یک تابلو اینورتر استاندارد آن است که در نصب و مونتاژش حتما چوک‌های ورودی و خروجی به کار رفته باشد.
رایج‌ترین کاربردهای چوک
- صنایع فولاد
- پمپ‌های نفت و گاز
- سیستم‌های آبیاری
- سیستم‌های تصفیه آب
- صنایع کاغذسازی
البته این مشهورترین و شناخته‌شده‌ترین صنایعی است که چوک در آن استفاده میشود. کاربردهای این قطعه بسیار گسترده‌تر است.
